Tłumaczenia techniczne – czy potrzebny jest tłumacz przysięgły?

Bardzo często zdarza się, że klienci poszukujący odpowiedniej osoby do wykonania tłumaczenia zastanawiają się nad tym, komu powierzyć swoje zlecenie. Postawić na tłumacza, czy zdecydować się na usługi tłumacza przysięgłego? I o ile w przypadku najprostszych tekstów (takich jak teksty literackie czy dokumenty z Urzędu Stanu Cywilnego) wybór jest prosty, o tyle tłumaczenia techniczne niekiedy sprawiają sporo kłopotów. Kiedy zdecydować się na jakie tłumaczenie i czy zawsze jest niezbędne wsparcie tłumacza przysięgłego? Sprawdzamy odpowiedź na najważniejsze pytanie wielu przedsiębiorców!

Kim jest tłumacz przysięgły?

Tłumacz przysięgły to osoba, która zdała państwowy egzamin na tłumacza przysięgłego i złożyła ślubowanie przed Ministrem Sprawiedliwości. Do tego grona należy bardzo niewiele osób, a wynika to m.in. z tego faktu, że tłumacz przysięgły jest nie tylko tłumaczem, lecz także urzędnikiem. Prawa i obowiązki tłumacza przysięgłego spisane są w odpowiedniej ustawie, a wynika z niej przede wszystkim to, że odpowiada on prawnie za jakość poczynionych tłumaczeń. Do tego, tłumacz przysięgły jest zobowiązany m.in. do dochowania tajemnicy państwowej, sumiennego i bezstronnego wykonywania swoich zadań i realizowania zadań powierzonych przez organ państwa (m.in. prokuraturę, sądy, policję i jednostki administracji publicznej).

Kiedy potrzebujemy pomocy tłumacza przysięgłego?

Nie jest łatwo stwierdzić, gdzie przebiega granica między tym, co nazywamy „tłumaczenia techniczne” a tekstami przekładanymi przez tłumacza przysięgłego. W największym skrócie można jednak powiedzieć, że tłumaczenie uwierzytelnione (przysięgłe) jest niezbędne zawsze wtedy, gdy mamy do czynienia z dokumentami oficjalnymi (np. wydawanymi przez organy państwa), a także z dokumentami, których sfałszowanie może prowadzić do pociągnięcia do odpowiedzialności prawnej. Dlatego właśnie na tłumaczenie przysięgłe należy się zdecydować wtedy, gdy potrzebujemy przetłumaczenia:

• aktów zawarcia małżeństwa, urodzenia, zgonów,

• dokumentów rozwodowych,

• dokumentów sądowych,

• aktów notarialnych,

• decyzji administracyjnych,

• świadectw pracy,

• pełnomocnictwa,

• świadectw szkolnych,

• dokumentów samochodowych i polis ubezpieczeniowych,

• decyzji administracyjnych,

• faktur i rozliczeń handlowych.

Tłumaczenia techniczne a tłumaczenia przysięgłe

Warto jednak zauważyć, że między tłumaczeniami technicznymi a przysięgłymi istnieją liczne podobieństwa. To, co odróżnia te teksty od zwykłych tekstów tłumaczeniowych (np. prozy, tekstu na stronę WWW lub pracy magisterskiej), to fakt, że w przypadku tych pierwszych niezbędna jest szablonowość. Teksty techniczne z natury rzeczy nie dopuszczają pełnej swobody interpretacji:

1. Są ujednolicone – istnieje określony kształt tekstu (np. aktu zgonu) i należy się go trzymać.

2. Wymagają znajomości odpowiedniego słownictwa, nieużywanego w języku potocznym.

3. Wymagają stosowania określonego słownictwa w sposób ujednolicony – nie skupiają się na stylu, lecz na treści, więc nie znajdziemy w nich wyrafinowanych synonimów.

Co cechuje teksty nadające się na tłumaczenia technicznego?

Wśród najważniejszych cech tekstów specjalistycznych należy wyróżnić kilka elementów szczególnych:

1. Odnoszą się do specyficznej terminologii określonej i narzuconej przez branżę.

2. Szczegółowo opisują niszową dziedzinę (np. w przypadku patentu na projekt płyty głównej smartfona niezbędna będzie nie tylko znajomość specjalistycznej terminologii, lecz także podstaw działania opisywanych komponentów).

3. Są pozbawione „lania wody” – w odróżnieniu od wielu tekstów codziennego użytku, w tekstach specjalistycznych każde słowo ma znaczenie i niekiedy nie może być zastąpione przez jakiekolwiek inne.

4. Mają wydźwięk oficjalny – nie znajdziemy w nich kolokwializmów ani metafor, każde słowo powinno być traktowane literalnie, stąd też niekiedy „oschłość” zastosowanych form.

Tłumaczenia techniczne – jakie teksty potrzebują takiego tłumaczenia?

Kiedy mamy przed sobą gotowy tekst i chcemy wybrać odpowiedniego tłumacza, pada to najważniejsze pytanie: „na którego z nich postawić?”. Przysięgły czy techniczny? Te dwie specjalizacje są szczególnie trudne do rozróżnienia, bowiem tłumaczenia czynione przez tłumacza przysięgłego mogą być techniczne, zaś przekład autorstwa tłumacza technicznego nie może być przysięgły. A jakie teksty najczęściej powierza się tłumaczowi technicznemu? Są to między innymi:

• dokumentacje projektowe,

• dokumentacje przetargowe,

• dokumentacje techniczne,

• dokumentacje budowlane,

• patenty,

• instrukcje obsługi skomplikowanych urządzeń,

• instrukcje zawierające opis składu chemicznego substancji,

• artykuły naukowe z następujących dziedzin:

• prawo,

• medycyna,

• chemia,

• fizyka,

• technologia,

• ekonomia,

• finanse,

• dyplomacja.

Na tych przykładach widać już wyraźnie, że pole działania tłumacza technicznego i przysięgłego rozmija się coraz bardziej. Bo o ile pismo sądowe do organu za granicą wymaga tłumaczenia uwierzytelnionego, o tyle już artykuł naukowy o rozbieżnościach w prawie polskim i europejskim może zostać przetłumaczony przez nie-urzędnika.

Tłumaczenia techniczne – czemu warto postawić na specjalistę?

Dobrze przy tym zaznaczyć, że tłumacz przysięgły nie jest zobowiązany do posiadania określonej specjalności. Chociaż wymaga się od niego wszechstronnej wiedzy (np. znajomości struktur pism urzędowych w krajach używających języka obcego), to jednak rzadko kiedy tłumacz-urzędnik zna się od A do Z na niszowej działalności, np. chemii czy nowych technologiach. Dlatego właśnie warto zaufać osobom, które znają się na rzeczy – wielu tłumaczy technicznych to osoby, które nie tylko ukończyły studia o profilu lingwistycznym, lecz także specjalistyczne fakultety, które pozwalają im na skuteczną i efektywną pracę. Znajomość określonej dziedziny i odbycie specjalizacji sprawia, że tłumaczenie zachowuje swoją jakość – a nie jest wyłącznie literalnym przekładem z języka A na język B (warto, by tłumacz po prostu wiedział, co tłumaczy!).

Tłumaczenia techniczne – na kogo postawić i z jakimi kosztami należy się liczyć?

Każdy, kto podejmuje się zlecenia tłumaczenia tekstu technicznego wie, że rynek jest pełen przeróżnych ofert. Jedne biura oferują niższe stawki, inne zaś kuszą czasowymi promocjami. Na kogo się zdecydować i na jakie koszty się przygotowywać?

1. Wybierz biuro tłumaczeń, które może pochwalić się dokonanymi tłumaczeniami – bardzo często portfolio może pomóc w oszacowaniu, kto jest wart Twojego czasu, a kogo lepiej unikać.

2. Sprawdź opinie w internecie – zadowoleni klienci chętnie recenzują pracę tłumacza na licznych forach. Sprawdź, czy wybrany tłumacz nie jest aby krytykowany przez swoich klientów.

3. Upewnij się, że biuro tłumaczeń zajmuje się Twoją dziedziną – tłumacze podejmujący się przekładu tekstów technicznych chętnie się tym chwalą na swojej stronie internetowej. Jeżeli nic nie możesz znaleźć na ten temat, najprawdopodobniej tłumacz nie interesuje się określoną specjalizacją (a więc nie może zagwarantować najlepszego tłumaczenia techniczne).

4. Zwróć uwagę na cennik – uczciwi tłumacze podają choćby orientacyjne ceny przed podjęciem zlecenia (choć ci najlepsi informują natychmiastowo o koszcie tłumaczenia). Zwróć też uwagę, czy tłumacz nie żeruje na niewiedzy klientów i nie określa strony rozliczeniowej jako mniej niż 1800 znaków ze spacjami!

5. Zapytaj, czy biuro tłumaczeń zajmuje się tekstami z Twojej specjalizacji – uczciwi tłumacze na wstępie informują, że nie podejmą się zlecenia, z którym mogą sobie nie poradzić.

Dlaczego nie wszystkie tłumaczenia techniczne powinny być tłumaczone przez tłumacza przysięgłego?

Jeżeli nie potrzebujesz tłumaczenia uwierzytelnionego, nie ma sensu zwracać się do tłumacza przysięgłego. Powód takiego działania jest bardzo prosty – tłumacze przysięgli mają ręce pełne roboty i w dodatku operują na znacznie wyższych stawkach! Ich codziennością są tłumaczenia dziesiątek pism sądowych, które nie mogą czekać. Jeśli nie ma takiej potrzeby, nie ma powodu by decydować się na tłumaczenie przysięgłe. Szczególnie, że strona rozliczeniowa tłumacza przysięgłego liczy nie 1800 zzs, lecz ledwie 1125 zzs! A to z kolei przekłada się na dużo wyższe koszty tłumaczenia.

Michał Małecki

Na imię mam Michał i pochodzę z Opola, gdzie się urodziłem i mieszkam. Tu także pracuję jako tłumacz języka niemieckiego i copywriter. W zawodzie pracuję już od 5 lat i nie wyobrażam sobie innego zajęcia, Bardzo lubię swoją pracę i sporo czytam w tym zakresie. Dzięki temu stale uczę się nowych rzeczy, które pomagają mi w pracy. Dzięki temu mogę podzielić się z wami własnym doświadczeniem i spostrzeżeniami. Moim hobby poza pracą i językiem niemieckim są zwierzęta. Sam mam w domu trzy psy i dwa koty, które świetnie się dogadują.