W dzisiejszych czasach znajomość języka obcego jest niemal tak naturalna jak języka ojczystego. Trudno się temu dziwić. W dobie globalizacji i otwartych granic, znajomość przynajmniej jednego języka obcego wydaje się być czymś oczywistym. Zjawisko dwujęzyczności jest dziś ogromnie powszechne. Temat ten jest tym bardziej interesujący na kanwie migracji i osiedlania się poza granicami ojczyzny. Czym jest właściwie dwujęzyczność? Czy jest dziś oczywistością? Jakie są zalety dwujęzyczności?

Być może nie każdy z nas wie, że na świecie istnieje około 7 tysięcy języków. Dwie trzecie ludzi na świecie posługuje się przynajmniej dwoma językami. Przyjmuje się nawet, że ludzkość jest dwujęzyczna. Dla nas, Polaków jeszcze do niedawna zjawisko dwujęzyczności było mało znane. Zwykle bowiem posługujemy się na co dzień wyłącznie językiem polskim. Ale coraz wyraźniej się to zmienia. Coraz więcej z nas wyjeżdża za granicę. I tam osiedla się, zakłada rodzinę i podejmuje pracę. Dlatego zjawisko dwujęzyczności staje się coraz powszechniejsze. Dlatego warto poznać, czym jest dwujęzyczność. Sprawdźmy czym jest dwujęzyczność i czy każdy może zdobyć takie umiejętności językowe.

Czym jest dwujęzyczność?

Najprościej można ją określić jako umiejętność płynnego posługiwania się dwoma językami na co dzień. Zjawisko to fachowo określane jest jako bilingwizm (bilingual). Co ciekawe, aby określić czy ktoś jest bilingwalny, jego stopień zaawansowania w obu językach nie musi być ten sam. Ważne, aby każdym z nich posługiwał się swobodnie w komunikacji.

 Problem dwujęzyczności był przedmiotem analizy wielu językoznawców. Według niektórych z nich dwujęzyczność odnosi się do sytuacji naprzemiennego używania przez daną jednostkę czy krąg kulturowy dwóch języków naraz. Co ważne, nie jest do końca sprecyzowany poziom tych obu języków. Dlatego za osoby dwujęzyczne uważa się nie tylko te, które biegle posługują się dwoma językami, jak również te, które posiadają niższą ich znajomość. Do osób dwujęzycznych zalicza się także osoby uczące się danego języka obcego. Ważne jest, aby osoba posługiwała się dwoma językami w sposób naturalny. Drugi język powinien zatem być opanowany przynajmniej w stopniu komunikacyjnym. Obecnie najczęściej mianem dwujęzyczności czy wielojęzyczności określa się zdolność jednostki do używania regularnie więcej niż jednego języka.

Warto przeczytać: Jak dobrze tłumaczyć teksty angielskie

Dwujęzyczność – umiejętności nabyte czy wrodzone?

Prosta definicja dwujęzyczności nie oddaje w pełni zjawiska bilingwizmu. Na czym polega dwujęzyczność na co dzień? Czy każdy może nabyć te umiejętności językowe? Okazuje się, że zasadniczo tak. Każdy z nas, bez względu na wiek i doświadczenia w nauce języków obcych może być dwujęzyczny. Dwujęzyczność nie jest wyłącznie domeną dzieci. Warto jednak podkreślić, że wielu znawców tematu przyjmuje, że nie dwujęzyczność idealna nie występuje. Jak jest rzeczywiście? Czy wyższa znajomość jednego języka – dominującego zawsze uzyskana jest kosztem drugiego języka – zdominowanego?

Przyjmuje się, że wychowanie dziecka w kulturze dwujęzycznej to skarb. I najlepsza inwestycja w jego przyszłość. W dzisiejszych czasach nikt już chyba nie wyobraża sobie być osobą jednojęzyczną. Dziecko dwujęzyczne lepiej się rozwija emocjonalnie, fizycznie i psychicznie.

Dzięki nauce dwóch języków, dziecko od najmłodszych lat uczy się słownictwa i przyswaja najszybciej oba języki. Przyjmuje się nawet, że dziecko jest w stanie szybciej przyswoić dwa i więcej języków niż osoba dorosła. Dlaczego tak jest? Otóż, dziecko nie uczy się znajomości języka przez wkuwanie słówek czy naukę gramatyki. Ono uczy się spontanicznie, naturalnie. Dzięki temu szybciej zachodzi jego proces poznawczy. Pamiętajmy, że maluchy uczą się przez zabawę i kontekst sytuacyjny. W ten sposób są w stanie przyswoić więcej wyrażeń niż osoba dorosła.

Dlatego edukacja językowa malucha powinna rozpocząć się jak najwcześniej. Dzięki temu to właśnie dzieci są w stanie opanować oba języki niemal na tym samym poziomie. Aby jednak tak się stało, warto wprowadzić drugi język do wychowania dziecka przed ukończeniem przez niego 3 lat. Czy będzie to język angielski, niemiecki czy jakikolwiek inny, nie ma większego znaczenia. Ważne, aby był wprowadzony w odpowiednim czasie. Z czego wynika ta zasada? Otóż, im dziecko jest starsze, tym większy ma zasób słów i naturalnie przyswojonych reguł gramatycznych. Jeśli poznaje oba języki na tym samym etapie rozwoju, szacuje się, że jest w stanie opanować oba na wysokim poziomie. U dzieci nie występuje ani bariera komunikacyjna ani wstyd przed porażką. Dlatego maluchy tak odważnie i efektywnie uczą się języków obcych. Takich umiejętności osoby dorosłe nie mają. Stąd uznaje się, że dzieci są w stanie osiągnąć dwu – i wielojęzyczność niemal idealną.

Na czym polega dwujęzyczność? Jak wychować dwujęzyczne dziecko?

Aby uznać daną osobę za dwujęzyczną, muszą być spełnione pewne warunki. To one określają zjawisko dwujęzyczności u dzieci. Otóż, mianem dzieci bilingwalnych określa się :

• dziecko z rodziny w której rodzice pochodzą z różnych obszarów językowych. W komunikacji z dzieckiem każde z rodziców zwraca się do dziecka własnym językiem ojczystym.
• dziecko rodziców jednojęzycznych, które mieszka wraz z nimi w innym kraju niż ojczysty. Dobrym przykładem jest chociażby rodzina polskich imigrantów mieszkająca w Wielkiej Brytanii czy w Niemczech. Wówczas dziecko w domu posługuje się językiem polskim. Znajomości języka angielskiego czy niemieckiego uczy się poza nim, na placu zabaw czy w przedszkolu.

Aby zostały spełnione wymagania dwujęzyczności, przynajmniej jedna z sytuacji powinna wystąpić. Dlatego dzieci bilingwalne uczą się drugiego języka albo w domu, albo podczas edukacji przedszkolnej czy wczesnoszkolnej.

Co ciekawe, osoba dorosła również może stać się dwujęzyczna czy wielojęzyczna. Wszystko zależy od środowiska, w którym przebywa. Jeśli więc dorosły Polak wyjedzie do pracy za granicę, szybko nabędzie umiejętności drugiego języka. Codzienność niejako „zmusi” go do poznania nowego języka i nauczenia się go. Czy to oznacza, że jako osoba dorosła będzie on na równym poziomie posługiwać się językiem polskim i obcym? Niekoniecznie. Szacuje się, że drugi język jest przyswajany na niższym poziomie niż ojczysty. Dlatego uznawany jest za język zdominowany. Język ojczysty to zaś język dominujący. To on jest naszym pierwszym językiem w którym myślimy i podejmujemy decyzje.

Czym jest dwujęzyczność? Podział zjawiska dwujęzyczności

Temat dwujęzyczności wciąż przedmiot wielu badań i analiz naukowych. Dzięki nim dwujęzyczność możemy sklasyfikować według konkretnych norm. Podstawowym i najczęściej spotykanym podziałem bilingwizmu jest podział na:

• dwujęzyczność symultaniczną,
• dwujęzyczność sekwencyjną.

Dwujęzyczność symultaniczna często określana jest jako dwujęzyczność równoczesna. Polega na wczesnym wprowadzeniu w świat dziecka drugiego języka. Przyjmuje się nawet, że optymalnym czasem na edukację dwujęzyczną jest okres do 3 roku życia malucha. Najczęściej z dwujęzyczności symultaniczną spotykamy się w rodzinach mieszanych. Dziecko poznaje równocześnie dwa języki: język matki i ojca. Ale to nie jedyny przypadek tego rodzaju dwujęzyczności. Występuje ona również, gdy dziecko spędza dużo czasu z osobą trzecią, np. z opiekunką posługującą się innym językiem obcym. Wówczas dziecko spontanicznie komunikuje się z nią w tym właśnie języku, a z rodzicami w języku ojczystym.

Warto pamiętać, że najszybciej maluch przyswaja język osoby, z którą przebywa najczęściej. Poprzez różnorodne sytuacje komunikacyjne dziecko zapamiętuje znaczenie wyrażeń i powtarza je. W wieku późniejszym, gdy dziecko zapiszemy do przedszkola czy szkoły, językiem dominującym może stać się ten, którym posługuje się w tych placówkach.

Drugim podstawowym rodzajem dwujęzyczności jest dwujęzyczność sekwencyjna. Na czym ona polega? Odnosi się do sytuacji, gdy dziecko rodziców jednojęzycznych uczy się języka kraju, w którym mieszka. Najlepszym przykładem jest sytuacja, gdy polska rodzina osiedla się np. w Szkocji. Najczęściej jest tak, że dziecko słabo mówi w języku kraju, w którym zamieszkało. Wówczas potrzebuje kursów językowych i intensywnej edukacji językowej. W takiej sytuacji tego drugiego języka trudniej będzie mu się nauczyć. Dlaczego? Bo kolejny język jest drugim, którego się uczy, a nie pierwszym – ojczystym. I jego nauka wprowadzona została w późniejszym wieku, niż dziecięcy.

Dziś edukacja dwujęzyczna jest zjawiskiem powszechnym. To tak naprawdę same korzyści dla osób władających dwoma lub więcej językami obcymi. Obecnie trudno sobie wyobrazić funkcjonowanie w multikulturowym świecie bez znajomości przynajmniej jednego języka obcego. Osoby dwujęzyczne częściej zdobywają pracę za granicą i osiągają sukces zawodowy. Dlatego nie sposób nie docenić bilingwizmu na kanwie naszej codzienności. Bo dwujęzyczność ma przyszłość.

Może Cię także zainteresować:

• Jaki translator na androida?
• Jak zostać tłumaczem symultanicznym? 
• Najlepsze książki do nauki gramatyki języka niemieckiego

Maja Kowalska

Nazywam się Maja i jestem rodowitą krakowianką. W Krakowie mieszkam i pracuję jako specjalista ds. wizerunku w dużej firmie zajmującej się tłumaczeniami. Dzięki mojej pracy poznaję nowych ludzi i jestem na bieżąco z nowościami. Bardzo lubię swoją prace, która jest dla mnie połączeniem pasji do pisania z językami obcymi. Mam duże doświadczenie i wiem, jak teorię wykorzystać w praktyce. Chętnie podzielę się z wami swoją wiedzą. Po pracy każdą wolną chwilę spędzam na rowerze, który jest moją drugą pasją.