Cecelia Ahern powiedziała „wszyscy musimy mieć jakieś marzenia. I nadzieję, że możemy osiągnąć coś więcej, niż mamy”. Joseph Conrad napisał „iść za marzeniami i znowu iść za marzeniami, i tak zawsze aż do końca”. A Ty, o czym marzysz? O byciu zawodowym tłumaczem literatury? Jeśli tak, pora poznać tajniki tego zawodu. Dobrze skonfrontować swoje wyobrażenia o tym zawodzie z rzeczywistością. Już na starcie warto też uświadomić sobie ścieżkę edukacji i kariery takiego specjalisty. Świetny pomysłem jest podejrzenie czynnych zawodowo tłumaczy, aby dowiedzieć się, ile zarabia tłumacz literatury. Gotowy na porcję wiedzy? W takim razie zaczynamy!

Zawód marzeń a rzeczywistość, czyli o tym jak kształtuje się cena tłumaczenia książek

Nicholas Sparks w jednej ze swoich książek napisał „istnieją marzenia, które nawiedzają nas tuż po przebudzeniu. To one sprawiają, że warto żyć”. Marzysz o byciu zawodowym tłumaczem? To piękne marzenie. Trzymamy za Ciebie kciuki! Prac tłumacz to jednak nie tylko ten moment, kiedy wydawca czy klient chwali Cię za świetnie wykonany przekład i mówi Ci, jakim to jesteś dobrym specjalistą. Zawód tłumacza to także długa droga prowadząca do zawodowstwa. Trzeba dobrze poznać polszczyznę i zgłębić język obcy. Wskazane jest zdobyć specjalizację, Ty myślisz o tłumaczeniu literatury. Regularnie należy dbać o rozwój. Do tego nikt nie da Ci najwyższej stawki za przekład, jeśli nie masz portfolio a Twój warsztat tłumacza jest słaby.

Rzeczywistość pokazuje, że jest to zawód dla ludzi z pasją. Zarobki najlepszych są całkiem zadawalające, ale stawka za tłumaczenie nie należy do wynagrodzeń, które uczynią Cię bardzo bogatym. Zlecenia nie spadają z nieba, trzeba walczyć o klientów, dobrze wypracować swój sposób na ich pozyskiwanie. Oprócz znajomości języka liczą się praktyczne umiejętności – zauważ, że wiersz czy utwór świetnego literata to nie zlecenie dla każdego. Przekład literacki z jednej strony do ciężki kawałek chleba, a z drugiej strony praca pełna wielu wyzwań, możliwość rozmów z ludźmi pióra i najbardziej intymne obcowanie z wieloma książkami.

Polecane dla Ciebie:

• „Jak tłumaczyć wiadomości na fb?”
• „Ile zarabia tłumacz książek?”
• „Jak zmniejszyć koszty tłumaczenia?”
• „Jak tłumaczyć z angielskiego na polski?”
• „Kiedy wolontariat tłumaczeniowy ma sens?”

Ile zarabia tłumacz literatury?

Mówi się, że rozmawianie o pieniądzach należy do nietaktu. Ale jako osoba marząca o tym, aby pewnego dnia przetłumaczyć pierwszą książkę, pierwszy wiersz czy pierwszy utwór – dobrze już teraz mieć rozeznanie w zarobkach tłumacza. Ile zarabia tłumacz literatury? Oto dane na podstawie badania wynagrodzeń i warunków pracy tłumacza literatury 2018-2019 udostępnione przez Stowarzyszenie Tłumaczy Literatury.

• Mediana stawek dla tłumacza literackiego (za wykonanie przekładu i przeniesienie praw czy za udzielenie licencji) wynosi 660 złotych za arkusz autorski.
• Z raportu wynika, że wynagrodzenie tłumacza poniżej 600 złotych brutto za arkusz autorski jest poniżej standardów.
• Tłumacz w Polsce pracujący jako tłumacz literacki aż w 51% pracuje w oparciu o umowę licencyjną.
• Dodajmy jeszcze, że osoby zrzeszone w Stowarzyszeniu Tłumaczy Literatury zarabiają średnio 691 złotych za arkusz autorski, kiedy ich koleżanki i koledzy niezrzeszeni 636 złotych.

Weź pod uwagę to, iż zarobki tłumacza to suma wielu czynników. To, na jakim poziomie będzie kształtowało się Twoje wynagrodzenie zależy nawet od miejsca zamieszkania. Wpływ na to ma także to, kim jest Twój klient. Wykształcenie, para językowa, dodatkowe umiejętności czy po prostu talent – to wszystko i jeszcze więcej decyduje o tym, ile będziesz zarabiał. Miej na uwadze jeszcze pewną kwestię. To Ty jesteś panem swojego losu. Zwróć uwagę, że trzeba walczyć o lepsze zarobki, ale i umieć łapać nadarzające się okazje. Być może jedna z nich to będzie Twoja przepustka do współpracy z wielkimi nazwiskami, świetnej pozycji w branży i naprawdę zadowalających pieniędzy.

Jak zostać dobrym tłumaczem literackim?

Carlos Ruiz Zafon napisał „nie rezygnuj z marzeń (…). Nigdy nie wiesz, kiedy okażą się potrzebne”. Deepak Chopra powiedział z kolei „ewolucja oznacza ciągłe udoskonalanie pod każdym względem, aż końcu we wszystkim będziemy najlepsi”. Terencjusz zaś podkreślał, że „śmiałym szczęście sprzyja”. Jak spełnić swoje marzenie i zostać tłumaczem literatury? Czego potrzebujesz, aby stać się naprawdę dobry w pracy tłumacza literackiego?

Lubisz czytać. Weź więc do ręki kilka swoich ulubionych książek, najlepiej tych z literatury pięknej. Sprawdź, kto wykonał przekład tych utworów. Zrób jeszcze inne „badania”. Znajdź tłumaczenia wykonane przez tych ekspertów, o których mówi się, że są przykładami idealnego tłumacza literackiego. Zobacz, jak oni to robią. Na rynku jest naprawdę wiele wydawnictw, można więc znaleźć specjalistów z różnych rodzajów i gatunków literackich. Przyjrzyj się ich umiejętnościom językowym – to przekład pisemny, a nie ustny, tutaj musisz operować tak językiem polskim i językiem obcym, aby wykrzesać te niewidzialne iskry, które są sercem utworu. To również nie praca tłumacza przysięgłego, przekładając wchodzisz w buty autora tekstu. Bardziej jesteś twórcą niż tylko i wyłącznie wykonawcą.

Jak zostać dobrym tłumaczem literatury?

• Tłumacz powinien mieć w sobie pasję do wyruszenia w przygodę, jaką jest przekład literacki.
• Pielęgnuj w sobie pasję do czytania. Mówi się, że dobry tłumacz to człowiek, który jest najlepszym czytelnikiem. Coś w tym jest!
• Pokochaj polszczyznę.
• Oprócz własnego języka naucz się i polub język obcy, który będzie Twoją parą językową.
• Przekład książki nie wymaga posiadania uprawnień. Dobrze jednak pójść na studia filologiczne czy lingwistykę. lub na studia podyplomowe Zadbać o najwyższy poziom języka obcego.
• Możesz wyobrazić sobie tłumacza, jakim chciałbyś być w przyszłości i każdego dnia zbliżać się do swojego ideału. Rozwój jest tu bowiem jednym z najważniejszych czynników.
• Ucz się od mistrzyń i mistrzów! Weź na celownik kilka nazwisk i zobacz, jak działają, w czym skrywa się sekret ich warsztatu tłumacza.
• Dobrze poznaj autora dzieła, którym się zajmujesz. Tłumacz literacki to nie tylko człowiek, który przekłada słowa z jednego języka na drugi, ale i ktoś, kto jest w stanie przetransportować uczucia i emocje oraz wszystko to, co skrywa się między słowami.
• Praktykuj tłumaczenia literackie. Nie ma tu drogi na skróty!

Gdzie szukać ofert pracy dla tłumaczy?

Być może pewnego dnia, kiedy będziesz mistrzynią lub mistrzem – tłumaczką lub tłumaczem literatury, którego sława obiegnie Polskę i świat, nie będziesz musiał szukać klientów. Jako młody człowiek i początkujący tłumacz czeka Cię jednak poszukiwanie zleceń. Gdzie szukać ofert dla tłumaczy? Możesz pracować jako tłumacz w wydawnictwie, współpracując z jednym autorem, poszukując zleceń w Internecie czy korzystając z możliwości, jakie daje biuro tłumaczeń. Najważniejsze, abyś nie czekał, a działał. Bruce Lee kiedyś powiedział, że „celem człowieka jest działanie, a nie myśl, bez względu na to, jak szlachetna by ona nie była”. Prawda jest taka, że nigdy wcześniej tłumacze nie mieli tylu szans i możliwości. Trzeba tylko je dostrzec i w odpowiednim czasie wykorzystać. Na początek stwórz wirtualne portfolio, zapisz się do organizacji zrzeszających tłumaczy literackich, zacznij udzielać się w grupach dedykowanych tłumaczom i tym poświęconym książek. Powoli wszystko ruszy i na pewno dobrze się ułoży.

Kilka porad dla młodej osoby, która chce być zawodowym tłumaczem literatury.

• Pokaż się w Internecie. To najprostszy i najszybszy sposób dotarcia do jak największej liczby potencjalnych odbiorców.
• Stwórz portfolio, które pokaże Cię jako profesjonalistę z doświadczeniem. Może to być strona www czy blog o tłumaczeniach literackich z dołączonym Twoim doświadczeniem zawodowym.
• Daj też się poznać jako miłośnik literatury.
• Zapukaj do drzwi biur tłumaczeń – być może to całkiem dobry start dla Ciebie jako młodego tłumacza.
• Wyślij wizytówkę do pisarek i pisarzy – warto pomagać „szczęściu”.
• Zacznij publikować teksty o tłumaczeniu. W ten sposób zbudujesz swoją markę, pokażesz się jako ekspert.
• Dołącz do jakiejś grupy dedykowanej dla tłumaczy literatury. Dobrze być w środowisku.

Maja Kowalska

Nazywam się Maja i jestem rodowitą krakowianką. W Krakowie mieszkam i pracuję jako specjalista ds. wizerunku w dużej firmie zajmującej się tłumaczeniami. Dzięki mojej pracy poznaję nowych ludzi i jestem na bieżąco z nowościami. Bardzo lubię swoją prace, która jest dla mnie połączeniem pasji do pisania z językami obcymi. Mam duże doświadczenie i wiem, jak teorię wykorzystać w praktyce. Chętnie podzielę się z wami swoją wiedzą. Po pracy każdą wolną chwilę spędzam na rowerze, który jest moją drugą pasją.